INTERVIEW MET Just Vervaart

‘Klassiek speurwerk, data en AI.’

Onderzoeksjournalistiek bij Omroep Gelderland

Just Vervaart, journalist bij Omroep Gelderland, weet als geen ander hoe belangrijk onderzoeksjournalistiek in de regio is. In zijn werk spelen data en AI een belangrijke rol. “Daarmee zijn een heel nieuwe vorm van journalistiek en verhalen mogelijk.”

De onderzoeksredactie van Omroep Gelderland bestaat zo’n vijf jaar, telt ongeveer vijf fte en maakt diepgravende artikelen, documentaires en een maandelijks tv-programma. Just en zijn collega’s legden onder meer misstanden bloot in de jeugdzorg in De Glind, toonden aan dat een biomassabedrijf in Ede niet helemaal zuiver was over certificaten en doken in de financiële achtergrond van Guus Franke, de beoogd redder van Vitesse.

Prijzen voor onderzoek

Met het Vitesse-artikel won Omroep Gelderland in 2024 de Scoop!/Sportverhaal van het Jaar. “Er waren vragen over Frankes financiële situatie. In samenwerking met onderzoeksplatform Follow the Money doken we erin.” Uiteindelijk trok Franke zich terug. Of het artikel daarin een rol speelde, werd Just niet duidelijk. Wel durft hij de stelling aan dat zonder onderzoeksjournalistiek deze – en andere kwesties – niet boven tafel komen. “Als bedrijven frauderen, overheden falen of burgers worden misleid, wil ik dat blootleggen. Onderzoeksjournalistiek in de regio is onmisbaar.”

Data en AI als journalistiek gereedschap

Just maakt veel gebruik van openbare data en AI. “Data is tegenwoordig overal beschikbaar en biedt enorme kansen,” zegt hij. In 2024 combineerde Just openbare data en AI voor een onderzoek naar de hoge uitval van streekbussen in Gelderland. “Ik liet AI een computercode schrijven om de uitvalmeldingen te verzamelen en analyseren. Daarmee kon ik precies bepalen waar reizigers de dupe waren. Zonder AI was dat verhaal er nooit gekomen. De code zelf schrijven is te complex. Ik kan wél controleren of de stappen in de code logisch zijn, de uitkomsten toetsen aan openbare data en het artikel voorleggen aan de betrokken partij. Daar komen klassieke journalistieke methodes samen met moderne technologieën.”

Ethische dilemma’s rond AI

Als het gaat om AI zijn er altijd ethische vragen. Just: “Ik heb mijn bedenkingen bij de manier waarop AI-bedrijven een commercieel model bouwen met data van anderen. Toch maak ik de afweging om AI wél te gebruiken, omdat ik het belangrijker vind om misstanden aan de kaak te stellen.”

In mijn werk komen klassieke journalistiek methodes en moderne technologieën samen.